Μουσείο Πίο –Κλεμεντίνο
(Οκταγωνικός κήπος)
O Λαοκόων
Το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα είναι ένα μνημειακό μαρμάρινο έργο, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1506 στο λόφο Esquiline της Ρώμης. Το έργο αγόρασε ο πάπας Ιούλιος Β΄ και το τοποθέτησε στον Οκταγωνικό κήπο του ανακτόρου Βelvedere, στο Βατικανό.
Σύμφωνα με τον ρωμαίο Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, η κατασκευή του αποδίδεται σε τρείς Ρόδιους καλλιτέχνες, τους Αγήσανδρο, Αθηνόδωρο και Πολύδωρο. Δεν είναι όμως γνωστό πότε ακριβώς κατασκευάστηκε. Κάποιοι τοποθετούν τη δημιουργία του ανάμεσα στο 42 και 20 π.Χ.. Εξάλλου υπάρχουν αμφιβολίες και για το κατά πόσο το σύμπλεγμα αυτό είναι έργο πρωτότυπο ή αντίγραφο παλιότερου γλυπτού.
Σ'αυτό το σύμπλεγμα παρατηρούμε τρεις γυμνές ανδρικές μορφές, ενός ενήλικα και δυο νέων ανθρώπων, οι οποίοι στραγγαλίζονται από δυο υπερφυσικά ερπετά (φίδια). Τα σώματα και των τριών ανδρών παρουσιάζονται γυμνασμένα, σύμφωνα με τα πρότυπα της εποχής. Στα πρόσωπά τους διακρίνεται η αγωνία και η μάταιη προσπάθεια τους να αμυνθούν απέναντι στη δύναμη των ερπετών. Οι χιτώνες τους βρίσκονται άτακτα ριγμένοι πάνω τους, γεγονός που οφείλεται στη μάχη με τα τέρατα. Το σύνολο του συμπλέγματος στηρίζεται σε βάθρο, γεγονός που πιστοποιεί την εποχή στην οποία κατασκευάστηκε.
|
Σύμφωνα με τον μύθο, το άγαλμα αυτό απεικονίζει την ιστορία ενός ιερέα του θεού Απόλλωνα, του Λαοκόοντα ο οποίος την περίοδο του Τρωικού πολέμου θέλησε να προειδοποιήσει τους συμπολίτες του και να αποκαλύψει τον κίνδυνο που έκρυβε ο Δούρειος Ίππος, που άφησαν οι Έλληνες έξω από τα τείχη της πόλης. Τότε οι θεοί Αθηνά και Ποσειδώνας, οι οποίοι ήταν με το μέρος των Ελλήνων σ΄ αυτό τον πόλεμο και δεν ήθελαν να φανερωθεί το τέχνασμά τους, έστειλαν δυο θαλάσσια ερπετά, τα οποία τυλίχθηκαν γύρω από τον Λαοκόοντα και τους δύο γιούς του και τους έπνιξαν. Οι Τρώες ερμήνευσαν το γεγονός αυτό ως απόδειξη της ιερότητας του Δούρειου Ίππου.
To σύμπλεγμα του Λαοκόοντα και η Ζωφόρος του Βωμού της Περγάμου
Ο Βωμός της Περγάμου (181-159π.Χ.) είναι ένα μνημειακό έργο της Ελληνιστικής εποχής. Στη ζωφόρο του απεικονίζεται η μάχη μεταξύ των θεών και των γιγάντων ( Γιγαντομαχία).
Τα δύο έργα παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες. Τέτοιες είναι:
-Η αναφορά στο φίδι:στην παράσταση της ζωφόρου οι γίγαντες παριστάνονται με ανθρώπινα σώματα που καταλήγουν σε φιδίσιες ουρές.
- Οι αγωνιώδεις κινήσεις των μορφών για να αντιμετωπίσουν την απειλή.
-Η αποτύπωση της απελπισίας, του φόβου, του δέους και της απόγνωσης, συναισθημάτων αντίστοιχων με το μέγεθος της προσπάθειας των γιγάντων, του Λαοοκόοντα και των γιων του να αμυνθούν. Οι καλλιτέχνες θέλησαν έτσι να αποτυπώσουν τη ματαιότητα και τη τραγικότητα που χαρακτηρίζει τον αγώνα τους.
Το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα και ο πίνακας "Λαοκόων"του Ελ Γκρέκο
Οι ιστορικοί της τέχνης υποθέτουν ότι ο Ελ Γκρέκο (1541-1614) είχε δει το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα στην Οκταγωνική Αυλή του Belvedere. Βέβαια και το θέμα του Λαοκόοντα αποτελούσε αγαπημένο θέμα της Αναγέννησης και θα ήταν δύσκολο ο μεγάλος, έλληνας στην καταγωγή, ζωγράφος να μην ασχοληθεί μαζί του.
Στον ομότιτλο πίνακά του παρατηρούμε λοιπόν τις εξής ομοιότητες με το γλυπτό της ελληνιστικής εποχής:
-το θέμα
-Και στα δύο έργα το φίδι αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο. Πώς θα γινόταν αλλιώς αφού ο ρόλος του είναι βασικός στον μύθο;
-Τα σώματα των μορφών είναι γυμνά.
-Στις μορφές αποτυπώνονται συναισθήματα αγωνίας, απελπισίας, απόγνωσης.
-Στον πίνακα υπάρχει και ένα επιπλέον στοιχείο: αυτό του τόπου όπου διεδραματίστηκε η ιστορία του Λαοκόοντα και των γιων του, της Τροίας. Μόνο που εδώ το τοπίο της Τροίας έχει αντικατασταθεί από το τοπίο της πόλης που έζησε για πολλά χρόνια ο ζωγράφος, το Τολέδο της Ισπανίας.
|
Ανάμεσα στα δύο έργα παρατηρούνται και κάποιες σημαντικές διαφορές:
-Στον πίνακα του Ελ Γκρέκο οι μορφές του Λαοκόοντα και των γιων του δεν αποτελούν πλέον σύμπλεγμα, όπως στο γλυπτό, και οι στάσεις τους είναι πολύ διαφορετικές. Ο ένας γιος είναι σε όρθια στάση, ενώ ο Λαοκόων και ο άλλος γιος του βρίσκονται στη γη. -Στη δεξιά πλευρά του πίνακα παρακολουθούν τη σκηνή τρεις μορφές που είναι δύσκολο να ταυτιστούν. Ίσως πρόκειται για θεότητες ή απλούς Τρώες. |
Εργασία των μαθητών:
Καλησπεράτη Σπυρίδωνα
Σιντόρη Ιωάννη
Τόλη Φώτη ( και συντονιστής)
Χριστάκη Σωκράτη
Χριστοφορίδη Γεώργιο
Καλησπεράτη Σπυρίδωνα
Σιντόρη Ιωάννη
Τόλη Φώτη ( και συντονιστής)
Χριστάκη Σωκράτη
Χριστοφορίδη Γεώργιο